วัดไตรภูมิ เป็นวัดที่มีพระพุทธรูปคู่บ้านคู่เมืองสำคัญองค์หนึ่งของจังหวัดเพชรบูรณ์ประดิษฐานอยู่ภายในพระมณฑปของวัด เป็นพระพุทธรูปที่มีประวัติความเป็นมาที่น่าสนใจเกี่ยวข้องกับประเพณีสำคัญของจังหวัดเพชรบูรณ์ ทางทีมงานท่องเที่ยวดอทคอม (www.Thongteaw.com) ของเราจึงมีโอกาสแวะมาเยี่ยมเยียนที่วัดไตรภูมิแห่งนี้  
     พระพุทธรูปที่เรากล่าวถึงข้างต้นนั้นคือ “พระพุทธมหาธรรมราชา” มีตำนานกล่าวถึงไว้ว่าถูกพระราชทานโดยพระเจ้าชัยวรมันที่ 7 แก่พ่อขุนผาเมืองเมื่อครั้งอภิเษกสมรสกับพระนางสิงขรมหาเทวี เพื่อเป็นพระคู่บ้านคู่เมือง แต่หลังจากนั้นพ่อขุนผาเมืองและพ่อขุนบางกลางท่าวได้ร่วมกันกอบกู้อิสรภาพ ทำให้พระนางแค้นเคืองจึงสั่งเผาเมืองราด เสนาบดีต่าง ๆ จึงต้องอัญเชิญพระพุทธมหาธรรมราชาล่องแพหนีมาตามแม่น้ำป่าสัก แต่แพแตกเสียก่อน องค์พระหายไปกับสายน้ำ หลังจากนั้นจึงถูกพบโดยชาวประมง

พระพุทธมหาธรรมราชาองค์จริง (ภายในตุ้กระจก) และองค์จำลองที่ใช้ในประเพณีอุ้มพระดำน้ำ

     อีกตำนานกล่าวว่าพระนางทรงโศกเศร้าเสียใจมากจึงได้โยนองค์พระลงน้ำ แล้วกระโดดน้ำตามลงไปด้วย หลังจากนั้นจึงมีผู้ไปพบจึงอัญเชิญมาไว้ที่วัดไตรภูมิ แต่ปรากฏว่าพระพุทธรูปได้หายไปจากวัดในวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 10 เจ้าอาวาสและพระลูกวัดได้ออกตามหาจนไปพบดำผุดดำว่ายอยู่ที่พบองค์พระครั้งแรก เป็นที่อัศจรรย์ ดังนั้นเมื่อถึงวันขึ้น 15 ค่ำ เดือน 10 ของทุกปีจึงได้เกิดเป็นประเพณีอุ้มพระดำน้ำ โดยมีเจ้าเมืองเพชรบูรณ์ หรือ ผู้ว่าราชการจังหวัดในปัจจุบันเป็นผู้อัญเชิญลงดำน้ำ เพื่อเป็นสิริมงคลแก่จังหวัด

    องค์พระพุทธมหาธรรมราชา เป็นพระพุทธรูปปางสมาธิสมัยลพบุรี หล่อด้วยทองสัมฤทธิ์ ไม่มีฐาน พระพักตร์กว้างเป็นเหลี่ยม พระโอษฐ์แบะ ดูน่าเกรงขาม พระกรรณยาวเกือบจรดพระอังสา พระเศียรทรงเทริดหรือชฎา ทรงสร้อยพระศอ พาหุรัด และประคตเป็นลวดลายงดงาม ประดิษฐานบนโต๊ะบูชาในศาลาไม้ มีจำนวนสององค์ องค์จริงคือองค์บนสุด ส่วนองค์ที่อยู่ด้านล่างหล่อจำลองขึ้นใหม่เพื่อใช้ประกอบพิธีอุ้มพระดำน้ำ(ดูจากภาพ) ที่ต้องสร้างองค์จำลองเนื่องจากเกรงว่าเมื่อนำองค์พระจริงลงดำน้ำบ่อยๆ จะทำให้องค์พระหมองคล้ำหรือชำรุดเสียหาย แต่น่าเสียดายที่ทางทีมงานท่องเที่ยวดอทคอมของเราไม่ได้เดินทางไปในช่วงที่มีประเพณีอุ้มพระดำน้ำ จึงไม่มีภาพกิจกรรมดังกล่าวมาฝาก

สถูปและเจดีย์โบราณที่ยังเหลือเค้าโครงให้เห็นที่อยู่ภายในวัดไตรภูมิ (สองภาพด้านข้าง)

     แต่ภายในวัดยังมีสิ่งที่น่าสนใจที่ทางทีมงานท่องเที่ยวดอทคอมจะขอพาทุกท่านไปชมคือ เจดีย์โบราณที่แม้จะปรักหักพังไปมาก แต่ก็พอที่จะเห็นลวดลายที่ยังหลงเหลืออยู่ ตัวองค์เจดีย์ก่ออิฐถือปูนย่อมุมทรงปรางค์ ฐานสามเหลี่ยมโดยรอบมีลวดลายปูนปั้น และทิศทั้งสี่ด้านเป็นซุ้มประตูขึ้นลายดอกบัวที่ยังพอมีเค้ารางให้เห็นอยู่

การเดินทาง
จากศาลากลางจังหวัด เลี้ยวซ้ายเข้า ถ.หลักเมือง เมื่อถึงสี่แยกให้เลี้ยวขวาเข้าถนนเพชรรัตน์จะเห็นวัดไตรภูมิ